اسماعیلی: «حکومت» سفره پهن شده نیست، بلکه یک امانت است
تاریخ انتشار: ۲۵ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۹۰۰۱۲
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، محسن اسماعیلی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در دوازدهمین قسمت از برنامه «سوره؛ فصل نهجالبلاغه» با اشاره به نگاه امیرالمؤمنین (ع) به حکومت بیان داشت: از آنجایی که همه کنشهای ما مبتنی بر بینشهاست و این یک قاعده مهم است که نظام تربیتی ما توجه کافی به آن ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: به همین خاطر باید نظام آموزش و پرورش و تربیتی ما سهم بیشتری برای بینشها قائل شود. امیرالمومنین (ع) هم همین کار را کردند و بیش از اینکه تذکرشان درباره رفتارها و ظواهر کارگزارشان باشد، بیشتر متوجه اصلاح بینش آنهاست. چون اگر بینشها و جهانبینیها خود به خود اصلاح شود، واکنشهای ما هم اصلاح خواهد شد.
اسماعیلی اظهار داشت: مرحوم نائینی در کتاب «تنبیهالامه و تنزیهالمله» کل نظامهای حکومتی را برگرفته از نهجالبلاغه به ۲ دسته تقسیم کرده است؛ یکی اینکه حکومت فرصتی برای برخورداری، ذخیره سازی و آیندهسازی خود است. به بیان دیگر نگاه سفرهای به حکومت که یک سفرهای پهن شده و تا وقتی نشستم باید از این سفره بهره ببرم.
اینکه گفته شود ما سهممان را از سفره انقلاب برداشتیم، خیلی خطرناک است
وی ادامه داد: در چنین نگاهی، مردم نقش موثر ندارند، چون فرد حکومت را برای خودش امتیاز میداند و متأسفانه گاهی این ادبیات در گفتمان رسمی هم دیده میشود که فرد گفته میشود ما سهممان را از سفره انقلاب برداشتیم و این خیلی خطرناک است. چون چنین حاکمانی خودشان را نسبت به مردم مالک و محق میدانند بدون اینکه خودشان را پاسخگو بدانند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ابراز داشت: نگاه دیگر این است که حاکم قرار گرفتن در مناصب عمومی را یک بار سنگین، امانت طاقتفرسا و مستلزم ریاضت خودخواسته میداند و اینجا مسؤوولیت به معنای واقعی کلمه است. در نگاه اول حاکم همه را در خدمت خودش میگیرد، ولی در نگاه دوم حاکم خودش را خادم مردم میداند، چون فکر میکند که امانت مردم در دستش است. نگاه امام علی (ع) به حکومت قطع به یقین از نوع دوم است و به صراحت بارها در نهجالبلاغه این را تکرار کردند، اما لازم است بگویم که این تقسیمبندی پیشادینی است.
حکومت طعمه و سفره پهن شده نیست، بلکه یک امانت است
وی افزود: از نظر امام علی (ع) حکومت طعمه و سفره پهن شده نیست، بلکه یک امانت است که بر دوش ما گذاشته است. این نگاه گرفته شده از قرآن و الهیات توحیدی است.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: یک زمانی حاکم خودش را در خدمت مردم میبیند، اما یک زمانی هم مردم را در خدمت خودش میبیند. اگر کسی حکومت را طبق قرآن و نهجالبلاغه «وزر» به معنای کسی که بارسنگین روی دوشش است بداند داوطلبانه زیر این بار نمیرود و باید به او اصرار کنی که این کار را قبول کند. کما اینکه درباره امام علی (ع) هم همین اتفاق افتاد.
وی گفت: خلطی که در فضای سیاسی کشور مشاهده میشود این است که مشروعیت الهی با جایگاه مردم اشتباه گرفته میشود. امام علی (ع) منسوب خاص بودند. با این حال باید از رفتارش نسبت به حکومت درس گرفت. وقتی مردم نمیخواهند کنار میکشد و وقتی مردم اصرار میکنند در صحنه حاضر میشود. بارها در نهجالبلاغه اشاره کردند که مردم آن قدر به من اصرار کردند حکومت را قبول کن که فرزندان من زیر بار فشار جمعیت له شدند. آخر هم حکومت را میپذیرد که عدالت را برقرار کند.
فلسفه پذیرش حکومت امام علی (ع) عدالت بود
این پژوهشگر دینی اظهار داشت: فلسفه پذیرش حکومت امام علی (ع) عدالت بود. اینکه بپرسیم برای امیرالمومنین (ع) حکومت مهم است یا عدالت؟ توهین به امام علی (ع) و دین اسلام است.
وی در ادامه به تشریح موضوع «حق» در نهجالبلاغه پرداخت و گفت: در نگاه نهجالبلاغه وقتی میگوییم این حق توست یعنی تکلیف من است. امیرالمومنین (ع) وقتی میگوید این حق توست یعنی تکلیف من است که در خدمت احقاق حق تو باشم. کانون محوری حکومت، عدالت و کانون محوری عدالت حق است. امام علی (ع) وقتی در مسند قدرت است بیشتر از حقوق شهروندی سخن میگوید تا موقعی که دیگران در مسند حکومتند.
اسماعیلی تصریح کرد: امام علی (ع) مطالبه حق را به مردم یاد میداد. ایدهآل دنیای امروز این است که حقوق شهروندی را به مردم آموزش دهند، امیرمؤمنان مردم را تحریک به مطالبه میکرد و به آنها میگفت با من به سهلانگاری و کلمات تملقآمیز حرف نزنید و سر من فریاد بکشید. وقتی حقتان را از من میخواهید، لکنت زبان نگیرید.
کسی که تا آخر شب جمعه در ویلایش است، صبح شنبه نمیتواند جواب مردم فقیر را بدهد
وی افزود: امام خمینی (ره) دورنمایی از حکومت امیرالمومنین (ع) بود. هیچ وقت از کارهایی که کرد نگفت و در آخر هم از مردم عذرخواهی و تشکر کرد و منتی بر سر مردم نداشت و از نهجالبلاغه یاد گرفته بود که باید همه چیزش را برای مردم بگذارد. علی (ع) بارها به قضات و کارگزاران خود نامه نوشت که شما هر کاری کنید ما در آن شریکیم. یعنی هر خطایی که وزیر، وکیل یا والی انجام میداد حضرت به پای خودش مینوشت.
این استاد دانشگاه بیان داشت: کسی که تا آخر شب جمعه در ویلایش و در ناز و نعمت است، صبح شنبه که نمیتواند جواب مردم فقیر را بدهد. علی (ع) علی شد، چون درد مردم را میفهمید و در دردها با مردم شریک بود. اگر کسی مقام و مسؤولیتی بگیرد و بخواهد این پست را پلهای برای بالارفتن از برخورداریها کند، خب! چرا بیاید مسؤولیت بگیرد، دنبال کار آزاد برود. کسی که در نظام علوی پستی قبول میکند، باید هم مثل ایشان رفتار کند.
اگر فرهنگ علوی واقعی باشد، نخبهها مسؤولیت را قبول میکنند
وی ادامه داد: حکومت اسلامی هم نسبت به حاکمانش مسؤولیتهایی دارد و حقوق آنها را هم رعایت کند. منتها وقتی این موضوع اصل شود مردم فراموش میشوند. اگر فرهنگ علوی واقعی باشد و شعار و نمایش نباشد، نخبهها مسؤولیت را قبول میکنند، مثل اول انقلاب و دوران جنگ. مهدی و حمید باکری، خرازی، همت، زینالدین اینها در رشتههای خودشان نخبه بودند آمدند فرمانده شدند، ریاضت کشیدند و از همه چیزخودشان گذشتند. پس این بهانه که اگر یکسری مواهب نباشد کسی نخواهد آمد اشتباه است و بیخودی ما را میترسانند. البته اگر نخواهیم خیلی هم سیاهنمایی کنیم، همین الان هم کسانی را داریم که ریاضت خودخواسته میکشند تا به مردم خدمت کنند.
اسماعیلی با اشاره به نوع نگاه امانت دانستن مسؤولیت در حکومت ابراز داشت: در نوع گفتار، رفتار و عملکرد اثر میگذارد، منتها ما باید ببینیم دنبال کدامیک از آثارش هستیم. به عنوان نمونه کسی که نگاهش به حکومت نگاه سفره است، هیچگاه سیر نمیشود، چون فکر میکند که درست است سفره همیشه هست، ولی من که همیشه نیستم پس تا الان هستم آن قدر بخورم که دیگر جا نداشته باشم.
وی افزود: اما کسی که حکومت را بار کمرشکن و وزر میبیند، دنبال بهانه شرعی میگردد که بار را زمین بگذارد. در دین ما گفته میشود که چوپان هم علاوه بر تعهد باید تخصص داشته باشد، حالا اگر ما کسانی را انتخاب کنیم که متعهد و توانا هستند، اما به نتیجه نرسید، شرعاً ضامن نیست. از طرفی اگر فردی بدون شایستگی بیاید یا کسی بیاید که از او شایستهتر است، اما به هر دلیلی او انتخاب شده است، به خدا، پیغمبر خدا و خلق خدا خیانت کردیم. حتی اگر به کسی مسؤولیتی را تکلیف کردند و او میدانست که برای او شایستهتر از خودش وجود دارد نباید بپذیرد.
حاکم علوی خیال راحت ندارد و همیشه دلهره و نگرانی دارند
این استاد دانشگاه اظهار داشت: حاکم علوی خیال راحت ندارد و همیشه دلهره و نگرانی دارند، بنابراین باید نگاهمان را یکبار دیگر بازسازی و فرهنگ جبهه را حاکم کنیم. مردم بدانند که جرأت و شجاعتی که حضرت (ع) از آن حرف میزنند از بالاترین عبادتهاست. یعنی اینکه انسان برای احقاق حق خودش فریاد بزند، بالاترین جهاد است. از نظر علی (ع) کسی که ظلم قبول میکند و توسری میخورد مثل کسی است که توسری میزند.
وی گفت: باید ایستاد و مطالبه کرد و همین است که اصلاح میکند. در نگاه علی (ع) کسی که جرأت دارد با حاکم صحبت کند، ارتباط قلبی هم با او دارد، چون از روی دلسوزی و ارادت با حاکم این کار را میکند وگرنه سکوت یا تأیید میکرد. امروز هم کسانی که به انقلاب و نظام علاقه دارند هر جا ایرادی ببینند، دلسوزانه میگویند.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: برنامه سوره حکومت علوی مسعود دیانی نهج البلاغه امام علی پهن شده بینش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۹۰۰۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سند بسیار مهم درباره سفرههای آب زیرزمینی؛ چرا همه سکوت کردهاند؟!
فرارو- خطر فرونشست زمین در برخی از نقاط کشور، مدتهاست مورد توجه کارشناسان حوزه محیط زیست قرار گرفته؛ خطری که هر چند وقت یکبار و با شنیدن اخبار فرونشست زمین در نقاط مختلف کشور، منجر به افزایش نگرانیها میشود. علی بیت اللهی رئیس مرکز زمینشناسی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی اخیرا در این باره گفته است: «با توجه به توسعه پهنههای فرونشستی زمین در کشور و فروافتادن خودروها به درون شکافها و فیشرهای فرونشستی (در چند مورد)، نصب علائم هشدار دهنده، در زونهای پرخطر فرونشست زمین، ضروری است.»
به گزارش فرارو، بیت اللهی در اظهار نظر دیگری نیز گفته است: «یک مطالعه جهانی درخصوص نرخ فرونشست زمین در کشورهای مختلف انجام شده و نشان میدهد حدود ٣ تا ۵ درصد پهنههای فرونشستی زمین در کل دنیا دارای نرخ فرونشست بین ١٠ تا ١۵ سانتیمتر است. یعنی فرونشست و پهنه فرونشستی که نرخ بالای ١٠ تا ١۵ سانتیمتر داشته باشند، در دنیا به ندرت دیده میشود و نرخ فرونشست عمده پهنهها زیر ١٠ سانتیمتر است. اما در ایران نرخ فرونشست در این پهنهها به بالای ١۵ سانتیمتر میرسد.»
بر اساس آمارهای رسمی کشور، نرخ فرونشست در برخی از نواحی استان کرمان به ۴٠ سانتیمتر میرسد و در جنوب استان البرز و در نزدیکی پایتخت نرخ فرونشست بالای ٣٠ سانتیمتر در سال است. همچنین در برخی از نواحی استان اصفهان نرخ فرونشست به بیش از ١۵ سانتیمتر در سال میرسد. در جنوب تهران نرخ فرونشست بالای ٢٠ سانتیمتر در سال ثبت شده و برخی از نواحی ورامین نرخ فرونشست بالای ٢٠ سانتیمتر در سال دارد. اغلب کارشناسان معتقدند خشکسالی و برداشت بی رویه منابع آبی زیرزمینی در تشدید بحران فرونشست زمین در کشور، بی تاثیر نیست.
نگاهی به آمارهای جهانی نشان میدهد که هند و برخی از ایالات آمریکا و چین بالاترین نرخهای فرونشست جهان را دارند. اما مسئله این است که بین ایران و این کشورها تفاوتهایی وجود دارد. متاسفانه، پهنههای فرونشستی ایران محدود به مناطق خاصی نیست و در بسیاری از استانهای کشور توسعه یافته است. با توجه به این شرایط پرسشهایی مطرح است از جمله این که دولت برای مبارزه با بحران فرونشست زمین و کاهش آبهای زیرزمینی چه برنامهای دارد و آیا میتوان با برنامه ریزی، مانع از تشدید این بحران در کشور شد؟ محمد درویش پژوهشگر و فعال محیط زیست در گفتگو با فرارو به این پرسشها پاسخ داده است:
هیچ آبی در سفرههای آب زیرزمینی کشور باقی نماندهمحمد درویش به فرارو گفت: «بحران فرونشست زمین از ابتدای دهه ۱۳۸۰ در کشور جدی شد و نخستین هشدارها نیز در همین دوره توسط صاحبنظران مطرح شد. آنها هشدار میدادند که با این روند برداشت از سفرههای آب زیرزمینی، دیر یا زود با بحران فرونشست زمین و ایجاد فروچالهها و شکافها رو به رو خواهیم شد. اما متاسفانه هیچ توجهی به این هشدارها نشد واین وضعیت ادامه پیدا کرد تا رسیدیم به زمان فعلی. در گزارش سال ۲۰۰۵ سازمان زمین شناسی اعلام شد که در بخشهایی از تهران و در جنوب غربی پایتخت در دشت شهریار، تا ۳۶ سانتی متر در سال به شکل نقطهای شاهد فرونشست زمین هستیم، در معینآباد ورامین تا ۲۰ سانتی متر و در ابردژ ۲۵ سانتی متر، فرونشست داریم. همچنین در مناطق جنوب غربی استان البرز و در پایاب رودخانه فررود (مرز بین استانهای قزوین و البرز) و در بویین زهرا نیز شاهد شکافهایی بودیم. اکنون، از این گزارش نزدیک به ۲۰ سال گذشته است و پس از این گزارش، در سال ۲۰۱۰، سازمان زمین شناسی اعلام کرد که بخشهایی از استان فارس بین دشت جهرم و فسا به شکل نقطهای با میزان فرونشستی مواجه شده که حتی از ۳۰ سانتی متر هم گذشته و به ۵۴ سانتی متر در سال رسیده که بالاترین رکوردی است که در جهان ثبت شده بود.»
وی افزود: «اکنون، چنین فرونشستهایی در کشور ما رخ نمیدهد. یعنی رکوردها در حد ۵۴ سانتی متر و ۳۶ سانتی متر نیست. رکوردها کمتر شده، اما این خبر خوب و مثبتی نیست. دلیل این که رکوردها کمتر شده این است که اکنون آبی باقی نمانده که از زیر زمین کشیده شود و در اثر این حرکت، سطح زمین فرو برود. در حال حاضر کفگیر بسیاری از آبخوانها (سفرههای آب زیرزمینی) به ته دیگ خورده یا به زودی به ته دیگ میخورد. گزارشی که کمیته مقابله با خشکسالی در وزارت کشور منتشر کرده و ریاست آن بر عهده خانم بنفشه زهرایی است نشان میدهد که تا کمتر از ۱۰ سال دیگر بیش از ۲۰ درصد از آبخوانهای ما کاملا از آب تهی میشود و با بحران مهاجرتهای گسترده رو به رو خواهیم بود.»
صدای منتقدان در «سند امنیت غذایی کشور»این فعال محیط زیست در ادامه گفت: «به دلیل همین هشدارهای جدی، بیش از ۱۵۰ کارشناس، عالی رتبه کشور از سازمانهای مختلف از وزارت جهاد کشاورزی تا وزرات نیرو و سازمانهای مختلف دیگر گرد هم نشستند و سندی را تنظیم کردند که سال گذشته در اردیبهشت ماه توسط رئیس جمهور تصویب شد و در تیرماه طی مراسمی در ساختمان مشروطه و در حضور رئیس مجلس و بسیاری از مقامات دیگر ابلاغ شد. در سند «امنیت غذایی ایران» برای نخستین بار صدای منتقدان شنیده شده یعنی در این سند گفته شده که میزان مصرف آب در بخش کشاورزی باید تا افق ۱۴۱۱ دست کم ۳۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند و از ۸۱ میلیارد متر مکعب به ۵۱ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند. این بزرگترین دستاورد و پیام امیدبخشی است که از حاکمیت شنیدیم که این مسئله را بالاخره جدی گرفت. تا پیش از این و در قالب اتهامهای مختلف میگفتند که شما به دنبال این هستید که ما به کشورهای دیگر وابسته شویم و به عبارتی متوجه اهمیت امنیت غذایی و نابودی منابع آب شیرین نبودند.»
وی افزود: «در این سند تاکید شده است که تا سال ۱۴۱۱ ناترازی آبخوانها باید به ۱۰۵ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند. در حال حاضر با ۱۵۰ میلیارد متر مکعب ناترازی رو به رو هستیم و یعنی مطابق سند امنیت غذایی باید ۴۵ میلیارد متر مکعب کاهش ناترازی داشته باشیم و نرخ فرسایش خاک نیز باید دست کم ۲۰ درصد کاهش داشته باشد. اینها علامتهایی است که نشان میدهد بالاخره این خطر به رسمیت شناخته شده است. در حال حاضر در آستانه نخستین سال اجرای سند هستیم و به حدی فشار آورده ایم که سرانجام دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی که مسئولیت اجرای این سند را به عهده دارد و ریاست این دبیرخانه سند را ابلاغ کرده به دکتر پیام نکویی، معاون وزیرجهاد کشاورزی، حکمی داد تا براساس آن، گزارش عملکرد سال اول اجرای سند را مطالبه کند. مطالبه رسانه ها، فعالان و دانشگاهیان باید دقیقا همین اجرای سند امنیت غذایی باشد. باید امسال حداقل ۳ میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی و ۵ میلیارد متر مکعب در ناترازیها کاهش را تجربه کنیم. به همین دلیل منتظریم تا ببینیم آیا سند به اهداف خود رسیده و دستگاههای اجرایی کشور موفق شده اند در راستای اهداف سند حرکت کنند یا خیر و اگر یکی از نهادها در این زمینه ناموفق بوده دولت، مجلس و دستگاههای دیگر چه واکنشی نشان میدهند؟»
سند مهمی که گمنام و مهجور مانداین کارشناس حوزه محیط زیست گفت: «نباید اجازه دهیم سند امنیت غذایی نیز به خاطرهها بپیوندد و سرنوشتی مثل «سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور» پیدا کند. ما قرار بود در ۱۴۰۴ کشور اول منطقه باشیم. اما اکنون اگر افغانستان نبود، کشور آخر منطقه میشدیم. هیچکس خود را به اجرای سند ملزم ندانست. حتی رئیس جمهور وقت (آقای احمدی نژاد) که قرار بود هر سال گزارش پیشرفت سند را ارائه دهد، اعلام کرد ما اصلا این سند را قبول نداریم و با امکانات ما همخوانی ندارد و میتوانیم بسیار بیشتر از این سند رشد کنیم. ایشان میگفت ما چرا باید تا سال ۱۴۰۴ برای رشد کردن صبر کنیم؟ ما همین حالا هم قدرت اول منطقه هستیم. این طرز فکر جاری و ساری بود تا به وضعیت فعلی رسیده ایم. به همین دلیل است که نگرانم و تاکید دارم که امیدوارم سند غذایی کشور نیز از دست نرود و مغفول نماند.»
وی افزود: «سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی از مهمترین سازمانهایی هستند که در حوزه پیشگیری و کنترل شرایطی مثل فرونشست زمین مسئولیت دارند و باید به عنوان زیرمجموعههای دولت، تلاش کنند. از سال ۱۳۹۹ پیش نویس سند تنظیم شد و بارها چکش کاری شد و رفت و برگشت تا بالاخره سال ۱۴۰۲ تصویب شد. در حال حاضر همه دستگاههای اجرایی، موظف به اجرای این سند هستند. اگر خوش بین باشیم و بگوییم سند به شکل کامل اجرا شود و هر سال ۳ میلیارد متر مکعب در حوزه آب بخش کشاورزی و ۵ میلیارد متر مکعب در ناترازی آبخوانها صرفه جویی کنیم، امید زیادی در افزایش تاب آوری زمین ایجاد میشود، اما همه اینها در گرو اجرای سند است. رئیس جمهور از روزی که این سند را امضا کرده حتی یکبار در هیچ سخنرانی درباره اهمیت این امضا و این سند صحبت نکرده اند. چطور ممکن است چنین سند مهمی مورد توجه ایشان قرار نگیرد. چطور ممکن است آقای قالیباف که پای این سند را امضا کرده و در مراسم ابلاغ آن حضور داشته در هیچ گفتگویی یا در صحن مجلس به این سند اشاره نکند؟ متاسفانه حتی رسانهها نیز به این سند و اهمیت آن نمیپردازند. گویی برخی مسئولین بدشان نمیآید که موضوعات اساسی را پشت گوش بیندازند و بگویند مسئولان بعدی که سر کار بیایند فکری به حال مشکلات کشور خواهند کرد. این روش مدیریتی در کشور باب شده که امروز را بگذرانیم و فردا هر چه شد به ما مربوط نیست.»